فروش آنلاین دارو تهدید است یا فرصت؟ - رپید دانلود

در نطفه خفه شدن استارتاپ های دارویی

به گزارش راه پرداخت، پیک تازه بیماری کرونا، شیوع گونه های جهش یافته، لزوم ماندن در خانه برای قطع کردن چرخه زیست ویروس و… تاکید بر اهمیت استفاده از فناوری های نوین ارتباطی در شرایط فعلی دارد. در این روز ها شاید خطرناک ترین مرکزی که افراد می توانند به آن مراجعه نمایند، مراکز درمانی و دارویی هستند، اما آیا راهی هست تا افراد بدون نیاز به حضور در اجتماع و پیدا کردن داروخانه ای که داروی مورد نظر را داشته باشد، بتوانند به دارو دست پیدا نمایند؟

اگر یک دهه قبل از چنین ایده ای حرف می زدیم دور از فکر به نظر می رسید، اما حالا اینطور نیست و چنین خدمتی در کشور خودمان و به وسیله استارتاپ های مختلف ارائه می گردد. همین حالا می توانید با انتخاب یکی از این کسب وکار های ارائه دهنده خدمات پزشکی و دارویی که تعدادشان هم کم نیست، با آن ها تماس بگیرید، تصویری از نسخه داروی مورد نظرتان را برایشان ارسال کنید و در مدت زمانی بسیار کوتاه بدون آنکه از منزل خارج شوید، دارو را جلوی در خانه تحویل بگیرید.

اما این همه ماجرا نیست چراکه خدمت رسانی استارتاپ هایی که درموردش حرف می زنیم در حوزه درمان و سلامت است یعنی دقیقاً با جان انسان ها سروکار دارد و کوچکترین خطایی می تواند منجر به از بین رفتن یک زندگی گردد.

بعد از آغاز همه گیری کرونا فناوری فروش دارو های دارای نسخه به صورت آنلاین در بسیاری از کشور ها توسعه پیدا کرد و حتی داروخانه آمازون به اسم زیر مجموعه ای از مارکت پلیس آمازون، در همین دوران آغاز به کار کرد، اما سازمان بهداشت و معاونت غذا و داروی کشور ما حتی برای فروش آنلاین دارو های بدون نسخه (OTC) هم به داروخانه های آنلاین اجازه فعالیت نداده است.

سوپرمارکت محله داروخانه محله نیست!

مدیر عامل دیجی کالا اوایل امسال بود که در چند رشته توییت به مانع تراشی سازمان غذا و دارو برای فروش دارو و اقلام بهداشتی در مارکت پلیس ها اعتراض کرد.

در همان زمان سخنگوی سازمان غذا و دارو بدون اشاره به نام دیجی کالا در توییتی با اشاره به اینکه سوپرمارکت محله داروخانه محله نیست! بیان کرد که فروش دارو در داروخانه های آنلاین و فروش اقلام غیردارویی قابل فروش در داروخانه های آنلاین در سایر فروشگاه های آنلاین مجاز نیست و از مردم خواست که این موارد را جهت پیگیری قانونی گزارش نمایند.

نریمان صدری، عضو هیئت مدیره انجمن شرکت های دانش بنیان سلامت هم به تصمیمات وزارت بهداشت در قبال استارتاپ های سلامت واکنش نشان داد و گفت: در صنعت سلامت گروهی هستند که علاقه مندند تا این تحول و انقلاب که تکنولوژی در صنایع دیگر ایجاد نموده، وارد حوزه سلامت بالاخص درحوزه توزیع دارو هم گردد. عده ای هم منافع کوتاه مدت را در نظر می گیرند و نگرانی ها یا عدم آگاهی هایشان سبب می گردد جلوی تصویب قوانین لازم برای این استارتاپ ها را بگیرند.

او این دو نظریه را در تقابل با یکدیگر دانست و اذعان کرد: چون الان به اواخر دولت نزدیک می شویم، سازمان غذا و دارو هم به یک بی تصمیمی رسیده و ترجیح می دهد تصمیم تازهی که تحولی در این صنعت ایجاد می نماید را نگیرد و ذی نفعانی که شیوه فعلی، منافع کوتاه مدتشان را تأمین می نماید را راضی نگه دارد.

بر اساس گفته های صدری ذی نفعان در این مسئله داروخانه هایی هستند که به شیوه سنتی اداره می شوند. سود آن ها در این است که مردم داخل داروخانه شوند و به سیستم خرده فروشی قدیم فعالیت خود را انجام دهد. علاوه به این افراد، معاون وزیر ارتباطات هم نسبت به سخنان جهانپور و موضع او در برابر فروش آنلاین دارو واکنش نشان داد.

اگر یک جانبه به ماجرا نگاه نکنیم با جستجوی سطحی در اخبار مربوط به داروخانه های آنلاین که به لطف کرونا کسب وکارشان رونق گرفته، متوجه می شویم که تعداد زیادی از کشور ها با مقوله داروخانه های آنلاین قلابی و بدون مجوز سروکار دارند و در کوشش هستند تا این خدمت در شرایط کرونا دستمایه خطرآفرینی و سوءاستفاده عده ای از سرمایه اقتصادی و جانی مردم نگردد.

استقبال کاربران از داروخانه های آنلاین

یک نظرسنجی مربوط به سال 2020 در آمریکا نشان می دهد 35 درصد آمریکایی ها از داروخانه آنلاین استفاده می نمایند. این اندازه در سال 2013 فقط 23 درصد بوده است. در این نظرسنجی از بین کسانی که دارو های تجویزی را بصورت آنلاین خریداری نموده اند، 31 درصد برای اولین بار در سال 2020 به علت بیماری همه گیر کرونا این کار را انجام داده اند و 72 درصد از این تجربه گران خرید آنلاین دارو گفته اند که در آینده هم دوباره این کار را انجام خواهند داد.

عواملی مثل راحتی خرید، کاهش هزینه مادی و غیرمادی به خصوص اقشار جوان، تحصیل نموده و مرفه را جذب خرید از این داروخانه های آنلاین می نماید. این نظرسنجی از اقدامات اداره غذا و داروی و وزارت دادگستری آمریکا در جهت برخورد با مجرمان خبر داده است؛ مجرمانی که به واسطه سایت ها و پلتفرم های مختلف و سوءاستفاده از همه گیری کرونا، دارو های تقلبی می فروشند واطلاعات نادرست پزشکی منتشر می نمایند.

خطر در کمین خریداران دارو از استارتاپ های ناشناس

حوزه دارو و درمان در شرایط عادی همواره با حواشی مرتبط با خطای پزشکی و درمانی روبرو است و حالا تصور کنید در شرایط بحرانی کرونا که دامن گیر تمام کشورهاست دسترسی بدون نظارت و چهارچوب افراد به دارو و تجویز خودسرانه بعضی مکمل ها احتمالاً چه پیامد هایی در پی خواهد داشت.

ضمن اینکه باید در نظر داشت که اغلب دارو هایی که از راه دهان یا به صورت تزریق مصرف می شوند، به یخچال مناسب نیاز دارند و اگر این داروخانه های آنلاین به هر علتی چنین مهمی را فراموش نمایند و در فرایند حمل ونقل دارو از داروخانه تا مصرف نماینده، دارو در شرایط غیراستانداری قرار بگیرد، چه خطراتی در کمین بیماران است.

اما این مسائل علت نمی گردد تا مدیران دولتی مردم را از چنین خدماتی محروم نمایند و در خیلی از کشور ها برای کنار زدن وجوه منفی و بهره از وجوه مثبت این استارتاپ های حوزه سلامت تصمیماتی اتخاذ شده است. برای مثال در آمریکا نهاد های قانونی مثل PlanetRx و pharmstore در کوشش هستند تا فروش آنلاین دارو را سروسامان بدهند و به اسم رگولاتوری برای این کسب وکار ها عمل نمایند تا هم از اندازه خطرات کم گردد هم افراد بیشتری به این خدمت اجتماعی اعتماد نمایند و نوعی غربالگری در بین داروخانه های آنلاین صورت بگیرد.

اعمال محدودیت بی اساس یا رگولاتوری؟

از آنجایی که در کشور ما داروخانه ها زیر مجموعه معاونت غذا و دارو هستند، این نهاد (وزارت بهداشت و معاونت غذا و دارو) می تواند بر فعالیت داروخانه ها نظارت کند، اما در خصوص استارتاپ های فروش دارو، از آنجایی که سازمان غذا و دارو از لحاظ قانونی وظیفه نظارت مستقیم بر فعالیت استارتاپ ها را ندارد، محدودیت های مورد نظرش را از جانب داروخانه ها اعمال می نماید که به نوعی توان حکم رانی به آن ها را دارد و از این راه سعی می نماید ماجرای فروش آنلاین دارو را رگوله کند.

اینجاست که جای خالی یک نهاد یا کارگروه میان رشته ای برای نظارت و مققرره گذاری برابر و هم زمان برای استارتاپ ها و داروخانه ها احساس می گردد؛ نهادی که کارش تسهیل گری هردوی سوی ماجرا باشد نه فقط سمتی که اختیاراتش آنجا تعریف شده است!

اوضاع داروخانه ها خوب نیست!

داروخانه ها در این روز ها شرایط خوبی ندارند. تاریخ انقضای خیلی از دارو ها در دوران کرونا می گذرد و به وسیله داروخانه ها دورریز می گردد.

قبل از کرونا یک سری دارو ها به صورت مداوم مورد استفاده مردم بود و داروخانه ها هم برای این نیاز دارو های مورد نظر را تهیه می کردند، اما بعد از شیوع کرونا مراجعه به پزشکان بسیار کمتر شد، تقاضا برای خیلی از دارو ها کاهش پیدا کرد و همه این عوامل باعث شد داروخانه ها متضرر شوند، اما اگر این مسئله را توجیهی برای فروش آنلاین دارو بدانیم و بگوییم، چون مصرف بعضی دارو ها کم شده داروخانه های آنلاین را آزاد بگذاریم، در واقع فقط کمیت را در نظر گرفته ایم و کیفیت خدمات حتماً لطمه می خورد و حکایت درست کردن ابرو و کور شدن چشم می گردد.

تجربه خطا در فروش اینترنتی دارو

در صحبت با پزشک داروساز یکی از داروخانه هایی که بعد از ابلاغیه وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو پیرامون ممنوعیت همکاری داروخانه ها با استارتاپ های آنلاین دارو، این فرآیند را در داروخانه اش متوقف نموده بود متوجه شدیم در دوره ای که این خدمت را ارائه می نموده هم مشتری ها بسیار راضی بوده اند هم داروخانه رونق داشته است. به این ترتیب که مشتری ها از سرعت رسیدن دارو ها به دستشان، کاهش هزینه های رفت وآمد برای پیدا کردن دارو و دسترسی به بعضی دارو های کمیاب بدون نیاز به جستجو رضایت داشته اند.

این پزشک داروساز، اما صادقانه وجه دیگری از ماجرا را هم شرح داد؛ از او درمورد اشکالات یا اشتباهات در این نوع خدمات رسانی پرسیدیم و او اینطور شرح داد که در آن دورانی که داروخانه اش با استارتاپی همکاری داشته، یکی دو مورد اشتباه اتفاق افتاده است مثلاً در یک مورد داروی قند برای بیماری بدون نسخه فرستاده شده و متاسفانه او دچار حساسیت می گردد که، چون بدون نسخه این دارو به بیمار تحویل داده شده بود می توانست منجر به اتفاقات بدتری گردد، اما خوشبختانه مشکل این بیمار خیلی حاد نمی گردد.

او در صحبت هایش پیشنهاد داد حالا که نگرانی های زیادی برای فروش آنلاین دارو وجود دارد، حداقل این امکان را فراهم نمایند تا افراد اگر دارو ها رابه صورت حضوری خریداری می نمایند، لااقل استارتاپ ها بتوانند موارد دیگری مثل بعضی مکمل ها، لوازم آرایشی و بهداشتی را آنلاین به فروش برسانند.

انتقال فعالیت استارتاپ های فروش دارو به زیرزمین

با جود محدودیت ها و ممنوعیت های اعلام شده از سوی معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت، همچنان بخش های آنلاین فروش دارو به صورت زیرزمینی فعالیت می نمایند و این یعنی ماجرا اگر به حال خود رها گردد وارد فاز خطرناکتری می گردد چرا که هیچوقت فعالیت های زیرزمینی مطمئن تر از انجام آشکار آن نبوده است و اتفاقاً در همین فعالیت های پنهانی است که احتمال سودجویی و تبعات ناشی از آن بیشتر می گردد.

داروخانه منکر همکاری با استارتاپ ها می شوند

در تماس با یکی از داروخانه های تهران که می دانستیم با یکی از استارتاپ ها همکاری می نماید متوجه شدیم یک نوع قرارداد پنهانی بین آن ها و استارتاپ ها بسته شده و وقتی از همکاری شان پرسیدیم به طور کلی منکر این قضیه شدند، درحالی که همان روز برای یک مشتری داروی داکسی سایکلین (نوعی آنتی بیوتیک) را ارسال نموده بودند!

ما با مشتری دریافت نماینده این دارو هم صحبت کردیم؛ او گفت چند روز دنبال این دارو بوده و وقتی احساس می نماید این دارو در داروخانه ها کم یاب شده با این پلتفرم تماس می گیرد و این استارتاپ با سرعت زیاد و خدمت رسانی عالی دارو را به دستش می رساند.

سؤال اینجاست آیا به خاطر اینکه ممکن است در بین داروخانه های آنلاین تخلفی صورت بگیرد باید کل این کسب وکار را زیر سؤال برد یا بهتر است به جای پاک کردن صورت مسئله و مقاومت بی فایده که منجر به فعالیت های پنهانی این پلتفرم ها می گردد، با ایده های نوآورانه درست هم راستا با کسب وکار های نوین آن ها را رگوله و امنیت کاربران را فراهم کرد؟

داروخانه آنلاین استاندارد چه ویژگی هایی دارد؟

بعد از آنالیز ابعاد مختلف موضوع فروش آنلاین دارو، به این نتیجه رسیدیم که بر فرض قانونی شدن این مقوله، یک داروخانه آنلاین و یک استارتاپ ارائه دهنده خدمات فروش دارو برای نزدیک شدن به استاندارد و جلب اعتماد مشتری باید ویژگی های داشته باشد.

• داروخانه آنلاین باید دارای مجوز از کارگروه یا تنظیم گری باشد که قرار است بر کار او نظارت کند و این مجوز باید برای کاربر به سهولت قابل رصد و اعتبارسنجی باشد. استارتاپ فروش آنلاین دارو دارای سیستم پرسش و پاسخ و مشاوره آنلاین باشد.

• پزشکان فعال در این پلتفرم مجوز طبابت داشته باشند و این امکان فراهم باشد تا کاربر بتواند با مراجعه لحظه ای به سایت تنظیم گر این حوزه از صحت اطلاعات مربوط به پزشک مطمئن گردد.

• به خاطر حساست خدمات درمانی و دارویی، امکان پیگیری و رسیدگی لحظه ای برای مشتری ها فراهم باشد تا در صورت مشاهده هرگونه خطا و تخلف اقدامات پیگیرانه صورت بگیرد.

البته می توان به این لیست موارد دیگری هم اضافه نمود و حتی به مرور و بر اساس نیازسنجی آن را تغییر داد.

خاتمهِ این استارتاپ ها با همه گیری کرونا پیوند داشته باشد یا نداشته باشد، بعد از کرونا مردم بازهم خواستار خرید آنلاین دارو باشند یا نباشند، فعلاً در برهه ای از زمان هستیم که فناوری های نوین ارتباطی و کسب وکار هایی که بر این بستر های نوظهور فعالیت می نمایند با زندگی ما گره خورده است و احتمال گسست این پیوند با فرم و محتوای زیست بشر کم است و این سبک زندگی در دوران پساکرونا هم همراه ما خواهد بود پس شاید به جای تصمیمات سرعتی و واهمه از این فناوری ها، می توان به شناخت درستی از آن ها رسید و از تهدید های آن فرصت های طلایی ساخت.