صدمه وسیع فراگیری بیماری کرونا بر صنعت نشر ، بایدها و نبایدهای فروش آنلاین ، روایت 8 ناشر از شرایط این روزهای کتاب
به گزارش رپید دانلود، به گزارش خبرنگاران هنرآنلاین نوشت: کرونا ویروس در ایران به صورت رسمی در 30 بهمن 1398 تایید شد. این ویروس همه گیر قرنطینه خانگی و تعطیلی تمام مشاغل؛ البته به غیر از مواد غذایی و خدماتی را به همراه داشت. این اتفاق که در ابعاد مختلفی حتی گاهی با جنبه های مثبت به آن نگاه می گردد ضررهای مالی زیادی برای همه مشاغل و اصناف به بار آورد. در این اوضاع و شرایط صنف ناشران و کتاب فروشان نیز از مشاغلی هستند که بیشترین آسیب را به خود دیدند. چرا که ناشران به دلیل برگزاری سی وسومین نمایشگاه بین المللی کتاب، آثار متعددی را روانه چاپ خانه ها کردند. با شیوع ویروس کرونا چاپ خانه ها تعطیل شدند ولی بعضی کتاب ها نشر یافتند و تعدادی از چاپ باز ماندند. در این میان ناشران که به برگزاری عظیم ترین رویداد کتاب دلخوش بودند با چک ها و هزینه های زیادی که به امید 10 روز نمایشگاه خرج شده بود روبه رو شدند. متاسفانه کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی در اولویت خرید نیست و در سبد خانواده ها جایی ندارد. در این ایام نیز این موضوع بیشتر نمایان شد. اما به مدد فضای مجازی ناشران بیکار ننشستند و به فروش آنلاین کتاب پرداختند و شرایط ویژه ای چون پست رایگان و تخفیف برای مخاطبان شان در نظر گرفتند. همچنین در فضای اینستاگرام به معرفی کتاب های جدید پرداختند. با چند تن از ناشران گفت وگویی داشتیم مبنی بر این که آیا می توان به فروش آنلاین امیدوار بود، با توجه به ضررهایی که ناشران متحمل شدند چه درخواستی از دولت دارند و آیا با برگزاری نمایشگاه کتاب در این شرایط موافقند یا خیر؟
خرید کتاب توسط دولت
علیرضا رئیس دانایی مدیر انتشارات نگاه، با این شرح که مردم کشورمان در همه زمینه ها هنوز به خرید آنلاین عادت نکردند و فروش بسیار گسترده نیست به هنرآنلاین گفت: به وسیله سایت انتشارات، فروش آنلاین کتاب داریم. در ایام عید هم این موضوع در جریان بود و نسبتا خرید خوب است. البته بعضی ناشران از این فرایند رضایت هم داشتند و گویی مخاطب کم کم دارد به خرید آنلاین رو می آورد.
او با بیان این که به قول معروف کتاب خوانی باید عادت روزمره مردم باشد تا خواسته آن ها گردد، افزود: کتاب جزو کالاهای فرهنگی است و خیلی در سبد خانواده ها جایی ندارد.
رئیس دانایی با این شرح که همه ناشران در تدارک چاپ کتاب برای نمایشگاه بودند، ولی شرایط به دلیل شیوع ویروس کرونا تغییر کرد، گفت: به مناسبت این رویداد ناشران فروش بسیار خوبی دارند و یک سوم فروش در نمایشگاه رقم می خورد. پیش بینی شده بود نمایشگاه سال جاری به دلیل فرا رسیدن ماه رمضان 25 فروردین تا 5 اردیبهشت ماه برگزار گردد و البته اگر بگویم بازار کتاب، طبیعی تر است چون نمایشگاه معنایی دیگر می دهد.
این ناشر افزود: پارسال 80 عنوان کتاب جدید برای نمایشگاه داشتیم، سال جاری هم چنین تعدادی آماده چاپ بود که البته بخش زیادی از آن نشر یافت. این را هم اضافه کنم در انتشارات نگاه روزی یک یا دو کتاب منتشر می گردد و روال روتین به همین منوال پیش می رود اما ذوق و شوق برای نمایشگاه بیشتر است. در حال حاضر نیز این فرایند را ادامه می دهیم ولی شمارگان کتاب پایین تر آمده است.
او با بیان این که چاپ کتاب هزینه های متعددی از خرید کاغذ، صحافی و غیره دارد، توضیح داد: برای این روزها چک های زیادی پرداختیم تا کتاب ها به نمایشگاه برسند. ولی به شیوع کرونا برخوردیم. از بانک وام گرفتم تا بخشی از بدهی ها را پردخت کنم. روشن است برگزار نشدن نمایشگاه و اتفاقات پیش آمده همه ناشران را بسیار عقب می اندازد.
رئیس دانایی که در آنالیز تسویه کاغذ ناشران در اتحادیه نیز فعالیت دارد، ادامه داد: در جریان هستم بعضی ناشران 20 تا 30 جلد کتاب جدید منتشر کردند. ولی بازار نشر شرایط مناسبی ندارد و انبارها دارد از کتاب پر می گردد. به نظرم بهترین راهکار این است دولت بیایید از همه ناشران به فراخور کتابی که هر ساله منتشر می نمایند برای کتابخانه ها، کتاب بخرد تا جبرانی باشد بر این هزینه ها. در غیر این صورت در کوتاه مدت خیلی خبرهای خوبی از ناشران نخواهیم شنید و اوضاع بدتر می گردد.
به گفته او، اینستاگرام انتشارات نگاه نیز فعال است و کتاب های جدید به روز معرفی می شوند.
حمایت ها هدف مند نیستند و کارکرد فرهنگی ندارند
علیرضا اسدی مدیر نشر نیماژ، با این شرح که در شرایط حاضر هیچ تمهیدی نمی تواند لطمات وارد شده به صنعت نشر را جبران کند، به هنرآنلاین گفت: اگرچه اقداماتی نظیر تمرکز بیشتر بر فروش آنلاین به وسیله سایت، اینستاگرام و اپلیکیشن های کتاب الکترونیک و ارسال کتاب به صورت خرید غیرحضوری را انجام داده ایم. اما تاثیر همه این ها بسیار اندک است و چندان قابل ملاحظه نیست؛ شاید تنها التیام و مسکنی باشد بر جراحت عمیق و صدمه وسیعی که فراگیری بیماری کرونا بر صنعت نشر وارد نموده است.
او با بیان این که درباره برنامه های معرفی و گفت وگو با مولفان و مترجمان در فضای مجازی ترجیح داده ایم بیشتر فعالیت مان را روی گفت وگوهای آفلاین برنامه ریزی کنیم، افزود: چرا که اولا تمرکز لازم برای مولفان و مترجمان و همچنین مخاطبان در شرایط آفلاین بسیار بیشتر است؛ مضاف بر این که در یکی، دو ماه اخیر شاهد بوده ایم که گفت وگوهای زنده تبدیل به یک پدیده کلیشه ای شده بودند؛ وقتی صفحات فضای مجازی را باز کنید هر شب تعداد زیادی از افراد را مشاهده می کنید که گفت وگوهای زنده انجام می دهند اما به علت تمرکز اندک خروجی خاصی ندارند. ما جلسات منظمی با عنوان کتاب آدینه نیماژ برگزار می کردیم که به صورت زنده در اینستاگرام بازتاب می یافت و استقبال بسیار مطلوبی از آن ها صورت می گرفت. امیدوارم با انتها یافتن این شرایط، دوباره این جلسات را که خروجی واقعی در بحث های مختلف داشت را از سر بگیریم.
اسدی درباره حمایت های که می تواند از سوی دولت صورت بگیرد، اظهارداشت: ابتدا بایست اشاره نمود که چون در شرایط تحریم هستیم و شرایط مالی مطلوبی وجود ندارد خیلی نمی گردد چشم امید به حمایت های دولتی داشت. اما اگر قرار باشد حمایتی صورت بگیرد، بایست این حمایت و این بودجه در جای درست صرف گردد. عملکرد ناشران به راحتی به وسیله لیست بیمه کارمندان، تعداد عناوین منتشر شده و کیفیت آثار معین و قابل رصد است. اگر نگاهی به فهرست مجوز ناشران بی اندازید متوجه می شوید چیزی در حدود 20 هزار پروانه نشر وجود دارد که در این میان اگر واقع بینانه نگاه کنیم شاید تعداد ناشران فعال بسیار بسیار کمتر از این رقم باشد. ناشرانی که به طور مداوم در حال فعالیت هستند، تعداد زیادی کارمند دارند و سرمایه گذاری کلانی روی کتاب انجام داده اند و به خاطر کرونا آسیب جدی دیده اند وگرنه ناشران فصلی و انفرادی که فعالیت سالانه خاصی ندارند، آسیب کمتری می بینند و اصلا نیازی به کمک های حمایتی دولت ندارند؛ حمایت باید شامل حال ناشرانی باشد که به طور کلان متضرر شده اند و اکنون یا بازپرداخت وام هایشان به تعویق افتاده و یا مجبورند با تعداد زیادی از کارمندان شان قطع همکاری نمایند. البته ناشران کتاب های آموزشی در این موضوع نمی گنجند، چرا که فعالیت آنان صرفا مالی است و به علت شرایط بیماری آسیب چندانی متوجه آنان نمی گردد.
او افزود: بحث ما صرفا مربوط به ناشران عمومی است. معمولا نگاه حمایتی دولت نسبت به ناشران عمومی این گونه بوده که میان ناشرانی که فقط کتاب های زرد تجاری منتشر می نمایند با ناشرانی که فراوری فرهنگ نموده و به ترویج ادبیات، اندیشه و فرهنگ غنی ایرانی کمک می نمایند، تفاوتی قائل نیستند و با یک چشم به این دو طیف نگاه می نمایند. ناشری که فقط کتاب های تجاری که هیچ کمکی به ترویج فرهنگ نمی نماید و صرفا بر اساس فهرست کتاب های پرفروش زرد جهان، بازار کتاب های تجاری در ایران را به دست گرفته، چه نیازی به حمایت دولتی دارد؟ متاسفانه نگاه دولت نسبت به صنعت نشر تا به امروز این گونه بوده که این دو طیف را کنار هم گذاشته و به همین دلیل معمولا 80 درصد بودجه های حمایتی ارشاد در جای درست آن هزینه نمی گردد و ظاهرا قرار هم نیست این مشکل مرتفع گردد. متاسفانه این دغدغه های فرهنگی که به صورت تخصصی دغدغه نشر نیماژ و تعداد دیگری از ناشران بوده هیچ اهمیتی نداشته اند. اگرچه شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اهتمام و نظر ویژه ای نسبت به صنعت نشر و فرهنگ کتاب خوانی داشته است؛ اما متاسفانه چون سازوکارهای درستی به وجود نیامده، حمایت ها هدف مند نیستند و کارکرد فرهنگی ندارند و بهتر است چاره ای برای شرایط ناشرانی که دغدغه جدی فرهنگ دارند و به علت بحران کرونا شدیدا متضرر شده اند، اندیشیده گردد.
اسدی درباره برگزار شدن نمایشگاه کتاب، نیز شرح داد: آنچه که امروز از هر چیز دیگری مهم تر است و در اولویت تک تک اقشار واقع شده است، سلامت مردم است. طبیعی است که ناشران هم چون بقیه ، سلامت مردم را در اولویت قرار دهند و در حالی که ضرر و زیان سنگینی از برگزار نشدن نمایشگاه کتاب می بینند، اصراری بر این برگزاری نداشته باشند. ایده هایی هم مبنی بر برگزاری نمایشگاه کتاب آنلاین یا همان نمایشگاه مجازی به طور جدی مطرح و در سایر کشورها برگزار شده اما تمایزی که در ایران این ایده را بلاموضوع می نماید این است که نمایشگاه کتاب در ایران برخلاف تمام جهان، فروشگاه عظیم کتاب است و نه نمایشگاه معرفی محصولات به همکاران. بنابراین ایده نمایشگاه مجازی در ایران فقط روی کاغذ و در تئوری اجرایی به نظر می رسد و عملا نمی تواند جایگزینی برای نمایشگاه کتاب تهران باشد. تنها چاره برای جبران ضرر سنگینی که ناشران از برگزار نشدن نمایشگاه متحمل شده اند، خرید معنی دار دولت از ناشرانی است که برای نمایشگاه سال جاری در تیراژ بالا کتاب فراوری نموده اند و در انبار موجود دارند و نه آن ها که به صورت دیجیتال در تیراژ 50 یا 100 نسخه برای حضور در نمایشگاه کتاب فراوری نموده اند.
فروش آنلاین کتاب با هزینه پست رایگان
افشین شیروانی مدیرعامل انتشارات فرهنگستان هنر (موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن)، در این باره به هنرآنلاین شرح داد: خرید آنلاین به وسیله سایت فرهنگستان هنر در بخش پرتال (متن) همواره امکان پذیر بود ولی با توجه به شرایط پیش آمده به دلیل ویروس کرونا این بخش فعال تر شده است. حتی اگر کتاب فروشی ها باز شوند فروش اینترنتی ادامه می یابد.
او با بیان این که در حوزه ای فعالیت داریم که مخاطبان آن بیشتر قشر فرهنگی و کتاب خوان هستند، افزود: با رعایت پروتکل های بهداشتی باید با جامعه همراه باشیم و از بازار کتاب جا نمانیم. در حال گسترش فعالیت ها هستیم و به همین دلیل برای این که کمتر تردد گردد با مخاطبانی که به قول معروف پای ثابت کتاب های موسسه متن هستند تماس گرفتیم که اگر کتابی خواستند اعلام و یادآوری کنیم به وسیله فروش آنلاین شرایط ارسال مهیا است و این کار با رعایت نکات بهداشتی انجام می گردد.
شیروانی ادامه داد: برای این که شرایط بهتری برای مشتریان قائل شویم کتاب درخواستی با هزینه رایگان برای آن ها پست می گردد تا نه تنها هزینه رفت و برگشت نداشته باشند و خطرات کرونا آن ها را تهدید نکند بلکه کتاب به راحتی به دست شان برسد و بیشتر علاقه مند و ترغیب به خرید آنلاین شوند.
او با این شرح که ویروس کرونا شرایط چاپ و نشر را تحت تاثیر خود قرار داده، توضیح داد: شرایط در حوزه نشر بسیار سخت شده است ولی به هر روی نشر هم تابعی از حوزه جامعه است. فعلا چاپ خانه ها تعطیل هستند و اجازه بازگشایی ندارند. ولی حدود 10-12 عنوان کتاب چاپ اولی و 14-15 اثر تجدید چاپی داریم که اگر ستاد مبارزه با کرونا اعلام کند و چاپ خانه ها باز شوند، انتشار کتاب ها را به سرعت به جریان می اندازیم. قبل از سال جدید بنا داشتیم تعداد آثاری که گفتم برای نمایشگاه کتاب آماده و توزیع شوند. اما شرایط این گونه پیش آمد و ما هم تبعیت کردیم هر چند به لحاظ مادی و معنوی متضرر شدیم. به هر حال چه هم وطن خودمان چه در جهان شخصی به دلیل ابتلا به این ویروس جان دهد، بسیار دردناک است.
شیروانی اظهارداشت: اگر شرایط این گونه پیش برود باید به برگزاری همایش آنلاین در فضای مجازی و همچنین نمایشگاه مجازی فکر کنیم تا فرهنگ و هنر در این فضا کاربردی تر گردد و علاقه مندان استفاده نمایند.
او یادآور شد: اینستاگرام موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن نیز در حال فعال شدن است و در این صفحه کتاب معرفی می گردد. هر چند در سایت فرهنگستان هنر پرتال (متن) کتاب ها به روز معرفی شدند.
استقبال پنج برابری از نسخه الکترونیکی
سیدمظفر شجاعی مدیر روابط عمومی انتشارات کتاب نیستان، با این شرح که فعالیت این نشر در شرایط فعلی به دلیل شیوع ویروس کرونا به سه دسته تقسیم می گردد، اظهارداشت: نخست خرید آنلاین کتاب توسط مخاطب است که با ارسال پستی و موارد استثنایی با پیک انجام می پذیرد. البته قبل از اتفاقات پیش آمده در ماه های اخیر نیز فروش آنلاین به وسیله سایت کتاب نیستان و سایت های فروش آنلاین معتبر انجام می گرفت و حالا پررنگ تر شده است. در شرایط فعلی امکان جدیدی هم به وجود آوردیم تا مخاطبان تلفنی و به وسیله شماره واتس آپ سفارشات خود را داشته باشند.
او یادآور شد: تسهیلاتی را نیز برای مردم در مقاطع مختلف زمانی در نظر گرفتیم به عنوان نمونه اسفندماه به مناسبت عید نوروز کتاب ها با تخفیف و رایگان ارسال شدند. حتی برای افرادی که می خواستند هدیه بفرستند به آدرس مقصد این کار را انجام دادیم. در دهه نخست فروردین ماه کتاب ها با تخفیف 10 درصد و ارسال رایگان بدست مخاطبان رسید. در بخش نسخه فیزیکی، کتاب های چاپ قدیم نیز با همان قیمت پشت جلد ارائه می گردد و هیچ افزایش قیمتی نداشتیم.
شجاعی بخش دوم فعالیت این انتشارات را استفاده از نسخه الکترونیکی بیان کرد و ادامه داد: اگر چه سابقا این فضا ایجاد شده ولی در شرایط فعلی با استقبال پنج برابری روبروست. همه کتاب های نسخه الکترونیکی در کتابخوان نیستان و فیدیبو موجود و قابل دسترسی است. درباره کتاب های چاپ جدید سعی می کنیم حداکثر در مدت یک هفته در دسترس قرار بگیرند. بنابراین هیچ فرقی با نسخه فیزیکی از نظر زمان مطرح نیست. ضمن این که قیمت ها مناسب تر است. در شرایط فعلی آثار از تخفیفاتی بین 10 درصد تا 40 درصد برخوردار هستند.
او با این شرح که بخش سوم، استفاده از کتاب گویاست، توضیح داد: این بخش از چند سال پیش و به تدریج شروع شده ولی از ابتدای سال گذشته در این قضیه جدی تر وارد شدیم و سرعت بیشتری به آن دادیم. در حال حاضر 80 کتاب صوتی فراوری شده و پیش بینی ما این است این تعداد را تا انتها سال 1399 به 150 عنوان برسانیم. تا انتها پرژوه مرحله اول این طرح هم بناست 450 کتاب صوتی داشته باشیم. این کتاب ها به وسیله فیدیبو، کتاب راه، طاقچه و نوار در اختیار مخاطبان قرار می گیرند و خوش بختانه استقبال به بیش از 10 برابر رسیده است.
شجاعی افزود: در بخش کتاب های صوتی علاوه بر کتاب های پرشمارگان سیدمهدی شجاعی با صدای خودش، حتی آثاری که اخیرا نشر یافته و مخاطب زیادی دارد را در چرخه فراوری گذاشتیم.
او با بیان این که علاوه بر کتاب های چاپ شده که صوتی می شوند به متون کهن نیز پرداختیم، گفت: یک روایت درست و تازه ای از متون کهن را در دستور کاری قرار دادیم تا به کتاب صوتی تبدیل شوند. تا به امروز بوستان سعدی، گنجینه اسرار و مثنوی معنوی دفتر اول که تا 10 دفتر ادامه خواهد داشت با صدای ساعد باقری ضبط شده و نشر یافته است. تاریخ بیهقی و قابوسنامه در دست انتشار و سیاست نامه در حال ضبط است. این پروژه ادامه پیدا خواهد نمود. این که ادبیات کهن به طرز صحیح خوانده گردد برای مان مسئله مهمی است و وسواس و دقت خاصی در این زمینه داریم.
شجاعی افزود: در اینستاگرام و تلگرام انتشارات کتاب نیستان نیز کلیه محصولات جدید معرفی می شوند. فعالیت در فضای مجازی به نسبت گذشته بسیار بیشتر شده و به مناسبت های مختلف آثار مربوطه نیز مرور می شوند.
اشاعه فرهنگ و عادت خرید آنلاین
بهرنگ کیاییان مسوول دفتر نشر چشمه، با این شرح که برگزاری نمایشگاه کتاب هر چند با تاخیر، بسیار اهمیت دارد به هنرآنلاین گفت: بعید می دانم تا چند ماه آینده اتفاقی در این زمینه رخ دهد. ولی برپایی این رویداد مهم است چون همه دوباره به کتاب معطوف می شوند و حتی برد تبلیغاتی و خبری نمایشگاه کتاب نیز کمک رسان صنعت نشر است؛ البته ابعاد مالی آن جای خودش را دارد.
او با بیان این که نشر چشمه با فروش آنلاین و تلفنی به فعالیت خود ادامه می دهد، توضیح داد: هم به وسیله سایت خودمان و دیگر سایت های فروش آنلاین کار می کنیم. البته کتاب فروشی های شهرستان ها باز هستند و کتاب را حضوری تهیه می نمایند. در تهران نیز به غیر شعبه هایی که در مراکز خرید قرار گرفتند باقی از شنبه 30 فروردین ماه فعالیت خود را شروع کردند.
کیاییان با این شرح که فرهنگ و عادت خرید آنلاین اشاعه پیدا نموده است، افزود: باید ببینیم وقتی در شرایط قبل از ویروس کرونا قرار می گیریم چقدر محتمل است مردم برای خرید، مراجعه حضوری داشته باشند. به نظرم این موضوع زمان می برد تا مردم دوباره به امکان عمومی بیایند. الان فقط باز شدن کتاب فروشی ها کفایت نمی نماید و مثلا باز بودن سینماها و اجرای تئاتر هم ضروری است تا مردم برای خرید کتاب اقدام نمایند.
او با بیان این که ناشران به لحاظ مالی شرایط خوبی ندارند، ادامه داد: تا مدتی پیش برای کتاب ها جلسات رونمایی، نقد و آنالیز، نشست و دورهمی برگزار می شد؛ ولی الان هیچ فکر و برنامه ای وجود ندارد و برنامه ریزی کردن در این شرایط سخت شده است. منتظریم ببینیم چه اتفاقی می افتد و چه چرخش هایی در جامعه و اوضاع به وجود می آید.
کیاییان افزود: به نظرم درست ترین حالت این است که در شرایط فعلی حمایت های بلاعوضی از افرادی که کار می کردند و فعالیت آن ها کمتر شده و یا بیکار شدند، صورت بگیرد. تنها راهکار می تواند همین باشد و تمام جهان این راستا را پیش گرفتند. ما سعی کردیم راهکار هایی مقطعی به وجود بیاوریم مانند فروش تلفنی و یک سری تحرکات آنلاین و اینترنتی بین کتاب خوان ها راه انداختیم، ولی تاثیر آن خیلی پررنگ نیست. راهکار باید کلان باشد که شرایط را بسامان کند و حمایت ها معنادار و پررنگ باشند تا تمام آدم ها سریع تر از بحران عبور نمایند و به کار عادی برسند.
فروش آنلاین راهگشاست
مرتضی حیدری مدیر انتشارات آیندگان، با این شرح که وقوع حوادثی هم چون شیوع ویروس کرونا تاثیرات منفی بر کل جامعه دارد و صنف چاپ و نشر هم از این قاعده مستثنا نیست، اظهارداشت: با شیوع ویروس برای جلوگیری همه گیری آن مدارس و دانشگاه ها تعطیل شدند. مخاطب اصلی کتاب که این قشر هستند نیز از چرخه بازار حذف شد. در واقع یک ترم تحصیلی که به صورت مجازی برگزار می گردد، فروش نسخه چاپی کتاب را حذف می نماید که با این شرایط عملا فراوریات ناشران روی دست شان می ماند.
او با بیان این که تعطیلی کتاب فروشی ها که ویترین فروش کتاب هستند، لطمه سنگینی به بازار نشر کشور وارد آورد، ادامه داد: در شرایط عادی جامعه بهترین حمایت از ناشران ثابت نگه داشتن قیمت ملزومات فراوری کتاب است. ولی در این شرایط می توان راهکار هایی از جمله پرداخت تسهیلات قرض الحسنه برای پرداخت بدهی ها و تخصیص یارانه کاغذ را در نظر گرفت. البته اگر حمایتی هم صورت می گیرد یکسان باشد و همه ناشران را شامل گردد نه این که به چند ناشر اختصاص یابد.
حیدری با بیان این که معین است برگزاری نمایشگاه کتاب در این شرایط امکان پذیر نیست، افزود: این موضوع واقعا خسارت سنگینی برای ناشران به همراه دارد. یک ناشر برای فراوری یک عنوان کتاب ماه ها زمان صرف می نماید از حروف چینی، ویرایش، دریافت مجوزهای لازم چاپ و آماده سازی که هزینه های بالایی به ناشر تحمیل می نماید که با توجه به نوع توزیع کتاب و برگشت سرمایه به صورت چک های طولانی مدت است. برگزاری نمایشگاه کتاب کمک عظیمی به برگشت بخشی از هزینه های فراوری کتاب و هزینه های جاری انتشارات بود، چون فروش نقدی به همراه داشت. در واقع یک ناشر در طول سال فقط 10 روز فرصت فروش نقدی فراوریات خود را دارد.
او توضیح داد: به نظرم برای جبران این خسارت هزینه ای که برای برگزاری نمایشگاه تخصیص داده می گردد صرف خرید کتاب از ناشران گردد تا حداقل بخشی از زیان های ناشی از لغو نمایشگاه جبران گردد. بدهی هایی که ناشران به چاپ خانه ها و صحافی ها دارند واقعا مسئله ای است که برای آن باید فکری کرد. معمولا در این مقطع سال ناشران شلوغ ترین روزهای خود را می گذرانند ولی سال جاری بدترین حالت ممکن پیش آمده و انباشت بدهی هایی که برنامه ریزی برای پرداخت را برای بعد از نمایشگاه موکول نموده بودند، مشکل ساز شده و همین طور چک های مراکز پخش و کتاب فروشی ها.
حیدری با بیان این که باید برای کاهش هزینه های فراوری کتاب چاره ای اندیشیده گردد، گفت: در شرایط عادی هم برای خرید کتاب قشر عظیمی از جامعه با مشکل روبرو هستند و ترجیح می دهند به جای خرید کتاب مایحتاج اولیه زندگی را تامین نمایند و کتاب در اولویت چندم هر خانه است.
او افزود: در شرایط فعلی برای ارتباط با مخاطب تنها فضای مجازی و فروش آنلاین محصولات می تواند راهگشا باشد. همین طور استفاده از ظرفیت های اینستاگرام برای معرفی فراوریات و بازخورد مخاطب که البته این روش شاید سی درصد شرایط قبل از کرونا را هم جبران نکند ولی چاره دیگری نیست.
اولویت سلامت مردم است نه برگزاری نمایشگاه
اعظم کیان افراز مدیر انتشارات افراز، با این شرح که از اسفندماه سال قبل تمام فعالیت های انتشارات به حالت نیمه تعطیل درآمده است، به هنرآنلاین گفت: هر ساله کتاب های زیادی برای دی و بهمن ماه فراوری می گردد تا به نمایشگاه کتاب برسند. سال جاری همین فرایند فراوری انبوه را داشتیم ولی با اتفاقات پیش آمده به دلیل شیوع ویروس کرونا کتاب ها در چاپ خانه ماند.
او با بیان این که ارتباط ما با مخاطب به صورت آنلاین حفظ شده، ادامه داد: ترجیح دادیم مشتریان کمتر در بیرون از خانه حضور پیدا کند و اصرار داشتیم اگر قصد خرید دارند آنلاین این کار را انجام دهند. به همین دلیل پیج کتاب فروشی افراز را راه اندازی کردیم که دی ماه سال قبل جمع و تحویل داده شد. به هر حال ایام تعطیلات فرصت مناسبی برای مطالعه و کتاب خوانی ایجاد کرد و ما هم بحث خرید آنلاین را تقویت کردیم تا مسئله تردد حل گردد.
کیان افراز با این شرح که اپلیکیشنی داریم که کتاب ها به صورت ایبوک، کاغذی و صوتی در آن ارائه می گردد و قابل خرید است، افزود: این فرایند در فضای اینستاگرام و سایت هم دنبال می گردد. شرایط و اوضاع به گونه ای پیش می رود که ضروری است برنامه ها را آنلاین پیش ببریم و برای ادامه حیات باید به فکر این راه ها بود.
او با بیان این که بعید می دانم در این شرایط نمایشگاه کتاب برگزار گردد، توضیح داد: به نظرم در این شرایط نامساعد نباید اصراری به برگزاری داشت. اولویت سلامت مردم است. نمایشگاه محل پر رفت وآمدی است و میهمان خارجی دارد. باید ببینیم در نیمه دوم سال چه پیش می آید.
کیان افراز با این شرح که همه اصناف تحت تاثیر ویروس کرونا قرار گرفتند و آسیب جدی دیدند، افزود: صنف ناشران، کتاب فروشان و مراکز پخش بیشتر از همه متضرر شدند؛ چون کتاب خریدن در اولویت نیست و هیچ وقت نبوده است. همه هزینه ها سرجای خود است از اجاره کتاب فروشی، اجاره دفاتر نشر، هزینه های جاری و حقوق پرنسل. دو ماه است که شاهد تعطیلی هستیم و اگر هم درها به روی مخاطبان گگردده شوند بعید می دانم جبران این دو ماه گردد. بسیار سخت است بدون حمایت ادامه داد و کار کرد. البته تمام رسته های حوزه فرهنگ و هنر این شرایط را دارند. فقط بحث کتاب نیست مثلا تئاتر هم خیلی مسئله دارد، اجرایی در کار نبوده و درآمدی نداشته است. حمایت از حوزه فرهنگ و هنر شاید باید بیشتر از اصناف دیگر باشد.
مردم به کتاب های الکترونیکی و صوتی عادت نمایند
مسعود شهرکمک مدیر انتشارات کارگاه اتفاق، با این شرح که هر کتابی که منتشر نموده ایم بدون استثنا الکترونیکی و صوتی آن در اختیار اپلیکیشن نوار، فیدیبو و طاقچه قرار گرفته است، گفت: پیش از شرایط پیش آمده به دلیل شیوع ویروس کرونا نیز به این فعالیت اهتمام داشتیم و لزوم جهان معاصر همین است. اما حالا شرایط خیلی تغییر نموده و تصمیم داریم چند کتاب را فقط الکترونیکی نشر دهیم.
او با این شرح که الان وقت آن است که مردم به کتاب های الکترونیکی و صوتی عادت نمایند، اظهارداشت: از شروع به کار انتشارات کارگاه اتفاق معتقد بودیم کتاب باید صوتی، الکترونیک و چاپی باشد آن هم برای انواع مخاطب و سلیقه های گوناگون. در حال حاضر نیز برای این فعالیت انگیزه بیشتری داریم. به نظرم تا چند وقت دیگر می توان روی شمارگان کتاب های الکترونیکی حساب قابل توجهی باز کرد.
شهرکمک با بیان این که به عنوان ناشر و خواننده معتقدم دسترسی به کتاب در کشورهایی هم چون ایران سخت است، ادامه داد: به این دلیل که تعداد کتاب فروشی ها کم است و فرهنگ کتاب خریدن ماجرای متفاوتی دارد. با توجه به این که باید کتاب را در دسترس همه قرار دهیم طبیعتا بهترین راه انتشار الکترونیکی با قیمت بسیار پایین است. به این ترتیب کتاب در دسترس عموم مردم قرار می گیرد آن هم با صدای نویسنده، مترجم و گوینده، به ویژه در شرایط قرنطینه که همه در خانه به سر می برند.
او با بیان این که جدیدترین کتاب الکترونیکی نشر یافته معصومیت اشیا اورهان پاموک است، توضیح داد: مخاطبان می توانند عکس های ویترین موزه را تمام رنگی مشاهده نمایند و یادداشت پاموک را بخوانند. اگر این کتاب چاپ می شد قیمت پشت جلد آن 300 هزار تومان بود. ولی حالا با مبلغ پایین تری در فیدیبو فروخته می گردد.
شهرکمک از نشر کتاب های الکترونیکی جدیدی اطلاع داد و گفت: دانش نامه هنر ژاپن کتاب مفصلی درباره همه هنرها و هنرمندان ژاپنی و دانش نامه آیین بودا نیز در زمینه فرهنگ و هنر به زودی در دسترس علاقه مندان قرار می گیرند. این آثار تحت نظر ع.پاشایی ترجمه شدند و کارهای حجیمی هستند. این دو اثر 800 تا هزار صفحه ای پر از تصویرند و هزینه چاپ شان بسیار بالا است و ما هم به عنوان ناشر خصوصی امکان این کار را نداشتیم.
او افزود: اپلیکیشنی راه اندازی کردیم تا کتاب سه جلدی با عنوان یادگیری هنر مدرن (موزه موما)، را در آن نشر دهیم. موزه هنر مدرن نیویورک (موما) سایت مفصلی دارد که آثاری که در موزه هست را معرفی می نماید و از این راه هنر مدرن را یاد می دهد. برای نخستین بار است که چنین اتفاقی می افتد و به یک سایت مانند ساختار کتاب نگاه می گردد. اپلیکیشن فارسی نوشتیم و قصد داریم چنین کتاب حجیمی را الکترونیکی منتشر کنیم.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران