چگونه شنیدن ترانه ها و موسیقی ما را به یک تونل زمان پرتاب می نماید!
به گزارش رپید دانلود، موسیقی، مانند تونلی در زمان، می تواند ما را به گذشته بازگرداند و لحظاتی را که سال ها پیش تجربه نموده ایم، زنده کند. وقتی یک ترانه قدیمی را می شنویم، نه تنها ملودی و متن آن، بلکه خاطراتی که با آن گره خورده اند نیز به ذهنمان هجوم می آورند. گویی که موسیقی یک ماشین زمان نامرئی است که می تواند ما را دوباره به روزهای نوجوانی، تابستان های پرشور، لحظات عاشقانه یا حتی لحظات تلخ و سخت زندگی بازگرداند. فرمت هایی که موسیقی را به وسیله آن شنیده ایم نیز به یاد می آوریم؛ از نوار کاست هایی که بارها در ضبط صوت عقب و جلو می کردیم تا سی دی هایی که با وسواس خاصی در کیف مخصوصشان نگه می داشتیم. امروزه با پلتفرم هایی مانند یوتیوب (YouTube) و اسپاتیفای (Spotify)، دسترسی به این خاطرات ساده تر شده و بسیاری از ما با شنیدن یک آهنگ، خود را دوباره در سال های دور احساس می کنیم. علم عصب شناسی موسیقی (Neuroscience of Music) نشان داده است که موسیقی می تواند حافظه را به شدت تحریک کند و خاطراتی را که حتی سال ها از یاد برده ایم، دوباره زنده کند. اما چرا این اتفاق می افتد؟

1-موسیقی می تواند حافظه را حتی قوی تر از عکس ها تحریک کند
تحقیقات نشان داده است که موسیقی در بعضی موارد حتی از عکس ها هم قوی تر می تواند خاطرات را زنده کند. علت این موضوع به نحوه پردازش صدا و تصویر در مغز بازمی گردد. موسیقی مستقیماً با قشر شنوایی (Auditory Cortex) و هیپوکامپ (Hippocampus) که مرکز ذخیره خاطرات است، ارتباط دارد. این ارتباط به قدری قوی است که می تواند احساسات فراموش شده را نیز احیا کند. به همین علت، بسیاری از افراد هنگام شنیدن یک ترانه خاص، نه تنها خاطرات، بلکه احساسات آن لحظه را هم تجربه می نمایند. این پدیده در بیماران مبتلا به آلزایمر یا افرادی که دچار آسیب های مغزی شده اند، تأثیرگذاری فوق العاده ای دارد. گاهی افراد قادر نیستند نام عزیزان خود را به یاد آورند، اما می توانند بدون مشکل یک آهنگ از جوانی شان را زمزمه نمایند. این نشان می دهد که موسیقی مسیرهای عصبی بسیار قوی و ماندگاری در مغز ایجاد می نماید. به همین علت، بعضی درمان های نوین از موسیقی برای تحریک حافظه و کاهش علائم زوال عقل استفاده می نمایند.
2- فرمت شنیدن موسیقی، بخشی از خاطره را می سازد
فرقی نمی نماید که اولین بار یک ترانه را به وسیله رادیو، کاست، سی دی یا یوتیوب شنیده باشید، نحوه شنیدن آن موسیقی خودش بخشی از خاطره است. زمانی که با نوار کاست یک آهنگ را گوش می کردیم و مجبور بودیم آن عقب و جلو کنیم، این تجربه حسی را در مغزمان ثبت می کرد. سال ها بعد کپی کردن یک سی دی و گوش دادن به آن در دستگاه های مخصوص، بخشی از لذت شنیدن موسیقی بود. امروزه، شنیدن موسیقی در اسپاتیفای یا یوتیوب دیگر زحمت عقب و جلو کردن ندارد، اما همچنان می تواند لحظات خاصی را برای ما رقم بزند. این موضوع نشان می دهد که موسیقی فقط تشکیل شده از نت ها و ملودی ها نیست، بلکه چگونگی شنیدن آن نیز بخش مهمی از تجربه ما را شکل می دهد.
3- موسیقی می تواند احساسات را تقویت کند
اثر نوستالژی موسیقایی (Musical Nostalgia Effect) باعث می گردد که هنگام شنیدن یک ترانه قدیمی، احساسات ما چندین برابر شوند. اگر آهنگی را در یک لحظه عاشقانه شنیده باشیم، ممکن است هر بار که آن را بشنویم، همان حس عشق و اشتیاق را تجربه کنیم. از سوی دیگر، یک آهنگ می تواند ما را به لحظات سخت و دردناک نیز بازگرداند. علت این اتفاق این است که موسیقی مستقیماً با سیستم لیمبیک (Limbic System) که مسئول احساسات در مغز است، ارتباط دارد. به همین علت، بسیاری از مردم هنگام شنیدن یک آهنگ خاص، گریه می نمایند، لبخند می زنند یا احساس دل تنگی شدیدی را تجربه می نمایند.
4- مغز انسان، موسیقی را به عنوان نشانه زمانی درک می نماید
بعضی از دانشمندان معتقدند که موسیقی مانند یک نشانه زمانی (Time Marker) برای مغز عمل می نماید. این بدان معناست که هر زمان که یک ترانه را می شنویم، مغز آن را به زمان و مکانی که برای اولین بار آن را شنیدیم، متصل می نماید. به همین علت است که وقتی یک آهنگ از دوران دبیرستان خود را می شنوید، ممکن است ناگهان خود را در کلاس های مدرسه، کنار دوستان قدیمی یا حتی در یک روز خاص از آن دوران تصور کنید. این ارتباط قوی میان موسیقی و خاطرات، یکی از دلایلی است که موسیقی می تواند ما را به یک سفر زمانی عاطفی ببرد.
5- موسیقی به ما نشان می دهد چقدر تغییر نموده ایم
یکی از جالب ترین جنبه های نوستالژی موسیقایی این است که به ما آیینه ای از گذشته مان نشان می دهد. وقتی ترانه ای را که 10 یا 20 سال پیش گوش می دادیم، دوباره می شنویم، به یاد می آوریم که آن موقع چگونه فکر می کردیم، چه رؤیاهایی داشتیم و چطور جهان را می دیدیم. گاهی این مقایسه باعث شادی و لبخند می گردد، اما گاهی هم حسرت و دلتنگی را به همراه دارد. شاید متوجه شویم که زمانی چقدر امیدوار، عاشق پیشه یا بی خیال بوده ایم، اما امروز چقدر تغییر نموده ایم. این یادآوری به ما یاری می نماید تا سفر زندگی خود را بهتر درک کنیم و مسیر آینده را آگاهانه تر بسازیم.
6- بعضی صداهای خاص در آهنگ ها می توانند خاطرات را دقیق تر بازگردانند
گاهی تنها یک صدای خاص در یک آهنگ می تواند موجی از خاطرات را به فکر ما بیاورد. ممکن است صدای خاصی مانند خش خش نوار کاست، صدای باران در پس زمینه یک آهنگ یا حتی یک افکت صوتی خاص ما را دقیقاً به همان لحظه و احساسی که اولین بار آن را شنیدیم، برگرداند. این پدیده به این علت رخ می دهد که مغز ما هنگام ثبت خاطرات، علاوه بر تصاویر و احساسات، صداها را نیز ذخیره می نماید. اگر یک ترانه را در یک روز بارانی شنیده باشیم، ممکن است هر بار که دوباره همان ترانه را بشنویم، حس باران را نیز در فکرمان احساس کنیم. این اتفاق مخصوصاً در موسیقی هایی که دارای صداهای پس زمینه واقعی هستند (مانند صدای امواج، پرندگان یا زنگ های خاص) بیشتر رخ می دهد. این نوع حافظه که حافظه شنوایی تداعی گر (Auditory Associative Memory) نام دارد، باعث می گردد بعضی ترانه ها مانند یک کلید، درهایی را که سال ها بسته بوده اند، باز نمایند. همین موضوع باعث می گردد که موسیقی بتواند خاطرات بسیار دقیق و با جزئیات را زنده کند.
7- موسیقی می تواند خاطرات گروهی را نیز زنده کند
بعضی از آهنگ ها نه تنها خاطرات شخصی، بلکه خاطرات جمعی و گروهی را نیز احیا می نمایند. برای مثال، اگر یک آهنگ در یک دوره خاص تاریخی، یک جام جهانی، یک جشن فارغ التحصیلی یا یک مراسم خاص محبوب بوده باشد، می تواند برای بسیاری از افراد همان نسل، خاطرات مشابهی را تداعی کند. این موضوع نشان می دهد که موسیقی می تواند نوعی حافظه فرهنگی (Cultural Memory) ایجاد کند که افراد را در سطحی گسترده تر به یکدیگر پیوند دهد. آهنگ هایی مانند We Are the Champions از کوئین در رویدادهای ورزشی یا Imagine از جان لنون در لحظات تاریخی، نمونه هایی از موسیقی هایی هستند که تأثیری فراتر از فرد داشته اند. این نوع موسیقی ها می توانند به نقطه اتصال یک نسل تبدیل شوند، زیرا بسیاری از افراد همان دوران، با شنیدن آن ها به یاد تجربیات مشترک می افتند. این ویژگی موسیقی باعث می گردد که فراتر از یک تجربه فردی، به بخشی از خاطرات جمعی ما تبدیل گردد.
منبع: یک پزشک